In film en musical wordt ook veel gebruik gemaakt van 'vreemde' maatsoorten - goed om een bepaald effect mee te sorteren (gejaagdheid d.m.v. een 7/8 bijvoorbeeld). Voor mezelf maak ik graag onderscheid tussen 'echte' en 'gemaakte' vreemde maatsoorten. Vaak klinkt een 7/8 namelijk als een afgekapte 4/4, en 5/4 of 9/8 als een verlengde 4/4. Zo heel veel muziek waar de maatsoort écht natuurlijk klinkt en niet 4/4, 3/4 of 6/8 is, ken ik eigenlijk niet!
Los daarvan, aansluitend op Fjoesz: vaak kun je iets wat moeilijk klinkt indelen in 'begrijpelijkere' stukjes. Neem bijvoorbeeld de riff uit Eruption, het openingsdeel van Tarkus van Emerson, Lake & Palmer (kan even alleen
vinden, waarin het dus de openingsriff is). Klinkt nogal chaotisch, maar het is een 5/4 die gewoon is opgebouwd uit 2/4 + 6/8. In achtsten geteld:
1-2-
3-4 /
1-2-3-
4-5-6. Als je het zo meetelt, klinkt het opeens heel 'normaal'... (alleen een tikje hectisch
) Ik zou
van The Stranglers dan ook beschouwen als een 3/4 (
1-2-
3-4-
5-6), waarvan maten soms (d.w.z.: elke vierde maten in instrumentale stukjes) gerekt worden tot 4/4 (dus
1-2-
3-4-
5-6-
7-8; niet
1-2-
3-4-
5-6-
7-8!). Van de andere kant kan een tweetal 4/4s juist weer ingewikkelder zijn dan zomaar lijkt, als (wat vaak gebeurt - kan helaas even alleen geen voorbeeld bedenken) de bassdrum van elke maat wat naar voren gehaald wordt. Dan krijg je een voortduwend effect aan het einde van de eerste maat, direct gecompenseert door een 'blijven hangen'-effect; in plaats van 4/4 + 4/4 een soort van 7/8 + 9/8! In cijfers:
1-2-
3-4-
5-6-
7 /
1-2-3-
4-5-
6-7-
8-9.
Maar goed - terug naar dat verschil tussen 5/4-5/8 en 7/4-7/8. Theoretisch vast niet verantwoord, maar wel werkend, is in plaats van dit soort nummeringen drumpatronen maken. In 5/8 liggen heb je twee accenten, (gewoonlijk) op 1 en 4 of 1 en 3. Drumpatroon in achtsten is dan BhhSh of BhShh (NB: B = bassdrum, S = snare, h = hi-hat). Bij 5/4 daarentegen heb je vijf accenten (beat en afterbeat), met als drumpatroon in achtsten meestal BhShBhShSh of BhShShBhSh (maar in dat voorbeeld uit Tarkus dus BhShBhhShh). Op vergelijkbare wijze is 7/8 meestal BhhhShh of BhhShhh, maar 7/4 BhShBhShBhShSh (4/4 + 3/4) of BhShShBhShBhSh (3/4 + 4/4; verschil is relevant en hangt af van het accent in de melodie).
Even een beetje zelfkicken (en voor de maatsoortfetisjisten onder u - lekker raden
): ik vind ons gehannes met maatsoorten in
dit nummer (Distance - Stormvloed) best aardig gelukt. Het wordt een beetje King Crimson-achtig (veel technisch gedoe, maar melodie blijft achter), maar er wordt veel van maatsoort gewisseld, zonder dat het gedwongen klinkt (voor mij dan
) - en dan's goed, want de muziek moet de maatsoort dicteren, niet de maatsoort (of: de wens om 'moeilijk te doen') de muziek. Vinnikdandus.
(bij deze demo uit 2005 gaarne wel door de spelfoutjes, matige productie en gebrek aan strakheid heen luisteren... )