End of the Loudness Wars: Hoe hard is hard genoeg? -14 LUFS / -1 dB FS?

[Kwurqx]

Nu Spotify recentelijk naar -14 LUFS is gegaan lijkt er weer een belangrijke slag gewonnen in de Loudness War.
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Loudness_war
http://dynamicrangeday.co.uk/about/
http://dynamicrangeday.co.uk/loudness-war-open-letter/

De discussie rond de toenemende loudness is verweven met die van de wegkwijnende dynamic range. De gewraakte tot een Saucage (worst) gecompresste audio. De grafische weergave van zo'n productie ziet er uit als een zwarte balk met tuutjes aan beide uiteinden (fade in, fade out.. Maximale loudness ten koste van dynamiek.

Waar standaard loudness en Dynamic Range voorvechter Bob Katz -14 dB FS (full scale = 0 dB) voorstelde in zijn K-system is er nu de LU als standaardeenheid voor loudness.

De LU is een Loudness Unit die (anders dan de FS benadering) rekening houdt met de Fletcher-Munson equal loudness contour.
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Fletcher–Munson_curves

Naast Spotify neigen andere diensten ook te gaan naar standaardisatie/normalisatie op basis van LUFS. YouTube zit op -13, Spotify op -14 en Apple op -16.

Dan is er nog de headroom meteen onder 0 dB FS. Richtlijn is nu max -1 dB FS

Die -1 dB is belangrijk om eventuele intersample peaks onder de 0 dB FS te houden. Dat kan onder meer door encoding/decoding gebeuren (broadcast of mp3), maar ook door niet al te beste D/A converter implementaties.

Medevoorvechter Ian Shepherd heeft een mooie actuele infographic over de verschillende online providers en hun levels (en veel info en podcasts) op zijn site:

Hoe hard is hard genoeg:
http://productionadvice.co.uk/online-loudness/

Ik werk de laatste jaren naar -14 LUFS bij max -1 dB.
En daarvoor al een tijd naar -14 dB FS bij max -3 dB.



Kortom:

Ik ben benieuwd hoe jullie omgaan met de vraag:

Hoe hard is hard genoeg?

Welke doel nivo's streven jullie na?

 

[exel]

Ik probeer een beetje te mikken op de rode vakjes van mijn Dorrough 40-A meters, dus rond -14dB loudness en -1DB peak. Ik probeer mezelf er niet te zenuwachtig over te maken. Wat lekker klinkt is ook belangrijk.

 

[tragmadat]

Ik heb nu sinds een jaartje geleerd op lufs af te mixen en het bevalt me prima
Geen gezeik meer over piekjes en dalen: gewoon wkeer de organischheden in het geluid zoals je gewend bent in het dagelijcks leven!
Niet dat het alle compressoren overbodig maakt, maar dat ze gewoon netjes in de rij moeten staan voor de totaalmix
Amen!

 

[JohnDoe31]

Ik let vooral op de bemetering van de eindmix naast het luisteren erna.

 

[Kwurqx]

Om te reageren op mijn eigen vraag ;-)

Ik werd er een beetje moe van om steeds aan de volumeknop te moeten zitten als ik een rits eigen werk wilde auditen. Of ineens onaangenaam verrast werd met een knalharde track waarbij ik vreesde voor mijn oren.

Vanaf dat moment op zoek gegaan naar een "standaard".

Die bleek er niet te zijn (anders dan voor video/film). Behalve veel verschil per producers/mixers/masteraars bleken ook de verschillende broadcasters/encoders nog met de loudness te frutsen. Niet alleen verschillen in versterking (gain) maar ook compressie en limiting die het signaal vervormen.

Dus als luisteraar ook voortdurend de volumeknop nodig om naar een playlist te luisteren. Of van los nummer naar los nummer (op bijv. Youtube of MP3's). Erg irritant.

Experimenten tonen aan dat "harder" vaak "mooier" wordt gevonden. Maar alleen relatief t.o.v. een andere luisterervaring/track, bij gelijke versterking. Dat leidde tot de kansloze Loudness War. Maar uiteindelijk gaat de kwaliteit en dynamiek te ernstig lijden onder de wedloop naar het hardste signaal. Om tot maximale luidheid te komen moet het gemiddelde zover mogelijk naar het maximum. Uiteindelijk betekent dat dat alles even luid wordt. Weg dynamiek.

Als alles nu gewoon even luid zou zijn, zou dit voor zowel producer als consument/luisteraar een hoop gedoe schelen.

En dat de volumeknop gewoon weer dient voor waar hij bedoeld is: het in algemene zin iets luider/zachter signaal om naar te luisteren. En niet per track/zender harder/zachter om een gelijkmatige luisterervaring te hebben.

Destijds vond ik het verhaal van Bob Katz en zijn K-system sterk en praktisch. Maar die kijkt alleen naar de totale ongewogen energie van het signaal t.o.v. FS (0 dB). Niet gewogen naar frequenties binnen dit signaal. Dit resulteerde daarom nog steeds in verschillen bij verschillende frequentie content.

LUFS geven een "gemiddelde" over meerdere frequentiebanden gewogen waarde. Bij een gelijke LUFS waarde klinken heel verschillende signalen even "luid"". Sinds ik de LUFS hanteer kan ik uren lang tientallen eigen producties langs laten lopen zonder het volume bij te hoeven stellen.

Natuurlijk blijven je oren erg belangrijk. Maar oren en hersenen geven een subjectief beeld. Uiteindelijk draait alles om perceptie, maar het is wel erg prettig om een objectieve referentiewaarde te hebben.

Compressors en limiters zijn zeker niet taboe maar zouden niet gebruikt moeten worden voor een zo "luid" mogelijk signaal. Daar is de volumeknop voor. Maar voor een zo mooi mogelijk geluid. Kort door de bocht: Een limiter om de bovengrens te bewaken en een compressor om een te grote dynamiek te temmen.

De LUFS gebaseerde aanpak kan dus ook leiden tot een eindsignaal waar nog headroom in over is. 0 dBFS (of liever -1 dBFS) is het maximum. Niet een doel om te bereiken. En als helemaal niet tevens het minimum.

Helemaal niet erg als niet alle bitjes van je resolutie gebruikt worden. Dat is nog van het 8-bit tijdperk. Bij 24-bit en de huidige samplerates mogen er best wat bitjes ongebruikt blijven als dat zo uitkomt. De CD komt niet verder dan 16-bit / 44.1 kHz en dat is nog steeds een belangrijke referentie (hoewel goede dithering de kwaliteit/dynamiek kan verbeteren).

Hoe dan ook:

Weg met de worst...(sausage, platgecomprimeerde signalen)

Weg met al die verschillen in loudness.

Quality of signal first, loudness by volume knob

Happy synthing.
And listening.....


P.S.
Een voorbeeld van het feit mensen een worstje toch nog wel erg lekker vinden (en over smaak valt niet te twisten)

Taking a Closer Look at Sausage Fattener from Dada Life
https://splice.com/blog/dada-life-sausage-fattener-plugin/

 

[Niel]

In de harde dance gaat dit niet gebeuren, -6 db rms en -14 db rms is nogal een verschil, zeker als je een feestje wilt bouwen en je PA heel wilt houden.

 

[exel]

De meeste PA amps hebben toch een peak rating die ook al veel hoger is dan hun RMS rating?

 

[Niel]

Daar heb ik dan weer de ballen verstand van.

Wat ik bedoel is dat je niet in de buurt komt van die peaks als de rms in de mix al rond de -10 db rms zit en de boel naar -14 gezet wordt, je verliest dus ook 4 db geluidsdruk standaard en tikt de piek niet eens aan. Moeten we straks juist transients gaan toevoegen (upwards compressie) om te compenseren ? Net zo fout als de loudness war, je sloopt het origineel via dynamische processors. De transient wars ......

 

[Kwurqx]

Ik zie al allerlei reacties. Ook wat appels en peren.

Onder andere rond meeteenheden. RMS en geluidsdruk (SPL) en ook subjectieve (de oren).

-14 dBFS (digital Full Scale) is bijvoorbeeld iets heel anders dan -14 dB RMS (Root Mean Square).

Het gaat misschien wat te ver om hier op de verschillen in te gaan.

De kracht van LUFS ligt vooral in het frequentie gewogen karakter en de perceptie van luidheid (Fletcher - Munson, https://en.m.wikipedia.org/wiki/Fletcher–Munson_curves

Een reactie over upward compressie (expander?) en het toevoegen (benadrukken?) van transients gaat waarschijnlijk over het achteraf toch nog vergroten van de dynamiek als die er niet (meer).

En met het beschermen van de PA wordt waarschijnlijk bedoeld: beschermen tegen Peaks? En daarom liefst een signaal hebt met zo min mogelijk dynamiek? Dat is dan toch vooral een issue als je tegen de bovengrens van je PA specs werkt? En er geen headroom meer over is voor dynamiek? Beschermen van je PA is daarmee belangrijker geworden dan de kwaliteit van het bronsignaal. En daarmee de technische equivalent van de 0 dBFS grens. Je kunt daar niet overheen zonder ernstige consequentie.

Het is zeker zo dat verschillende muziekstijlen bijna inherent meer of minder dynamiek kennen. Daar is ook niks mis mee.

Maar in alle gevallen zou de volumeknop (AMP) het volume moeten bepalen. Niet het bronsignaal.

Overigens: ieder zijn ding hoor. Er is geen goed of fout in deze discussie.

 

[Hooihuis]

Hier een interessant artikel over de loudness war en normalisation. Eigenlijk hoeft het allemaal niet erg ingewikkeld te zijn